धनवाद र डनवादको पकडमा िनवाचन

धनवाद र डनवादको पकडमा िनवाचन 

पुस ३, २०७४ नयाँसंिवधान जारी भएको दुई वषपूरा भयो। यो अविधमा संिवधान कायायन नेियामा थानीय तहको िनवाचन केही समयअिघ स भयो। यितबेला देशसभा र ितिनिधसभाको िनवाचनको परणाम पिन आइसकेको छ। SHARES खमलाल देवकोटा | ३ िदन अिघ 12/21/2017 धनवाद र डनवादको पकडमा िनवाचन िनवाचन लोकतको मेद नैहो। कसैकसैलेिनवाचनलाई लोकतको ाणवायुपिन भेगरेका छन्। के यो िनवाचन साँैलोकतको मेद जैभयो वा लोकतको ाणवायुनैबो त? गंभीर खडा भएको छ। अथात्कतैयो िनवाचन लोकतिवको करोडतको रहसल बो िक? लोकत हायो करोडतलेिजो िक? खासगरी यितबेलाको िनवाचनको सभमा भूराजनीितक भाव र चुनावी अथराजनीितका बारेमा गंभीर समीा गनजरी छ। भारतीय चाहना संिवधान िनमाण गदाकमसेकम शासन णाली िछमेकीको भा िभ नहोस्भे अ दबाब आइरहे। कुिनह यसको वाा गदनथे। तर कांेस भनेयो मामलालाई भारतीय चाहना भैनो ब कांेसको आनो मू, माता र अझ िसा पो बनाउँो। संिवधान िनमाण गदाका बखत नैथाहा िथयो िक पिहलो नेिनवािचत नेर समानुपाितक गरी िमित िनवाचन णालीका कारणलेनेपालमा किहैएउटा दलको बमत आउनेछैन। यो पिन पा िथयो िक नेपालमा किहैथर सरकार बेछैन। यो पिन पा िथयो िक राजनीितक थाियिवना नेपालको समाको पमा रहेको अिवकासको कुनैिनदान छैन। थाियका लािग या त अिहलेको संसदीय वथा फेरेर िनवािचत कायकारी ाउनुपछनभए अिहलेकै वथामा थािय ा गनतरका भनेको गठबन नैहो। वामपीहलेयो कुरा महसुस बेलैमा गरे। दशैँसिकन नपाउँदैउनीहलेपाट एकता गनलका साथ गठबन िनमाण गरी साझा उेदवार तय गनिनषमा पुगे। यो िनणयलेनेपालको सबैभा बूढो पाट कांेस पूरैबढारनेिनित भयो। तब बाँकी रहेका सबैलाई लोकताक नामको गठबनमा सामेल गन, वामपी गठबन लोकतिवरोधी र िचिनयाँहलेबनाइिदएको हो भनेर भारतको समथन ा गनर भारतीय िनकट वाम गठबनमा सामेल नेताहलाई एकएक गरी अलग गनतीन कायनीित एकसाथ अवलन गनथाो। एमाले, माओवादी के र नयाँश पाट नेपालबीचको वाम गठबन एक हा िकन िटकेन वा िट िदइएन? वाम गठबनवाट बाबुराम लोकताक गठबनमा िकन, कसरी र के कारणलेपुगेवा पुयाइए? लोकले जावाफ मागेको छ। भारत थर नेपाल होइन, अथर नेपाल चाहछ भेभनाइलाई पुि गनथाो। कमलेनैयसो गनासाथ नेपाली राजनीित िछमेकी भारतमाफत अराियकरण न पुो। अराियकरण नैन नसके पिन भारत पर र चीन पर जो भने देखन पुो। सैलेयितबेला दुई गठबनह दुई िछमेकीका िताका िवषय वने। गठबनका नेताह वाम गठबनलेिजो भनेचीनबाहेक अ देशको सहयोग आउँदैन। लोकत खम नेभो पिन भ पिछ परेनन्। अकाथरीलेभारतीय गुलाम ब हामीलेराजनीित गरेको होइन भ बाँकी राखेनन्। नेपाल त र सावभौमसा स मुलुक हो। ऊ आफना िछमेकीहसँग समदूरीको नीित अयार गनत छ भे ंकार िपटेको छ। तांकलेनै पारेको िथयो िक वाम गठबनलेिजेपा छ। भारतीय एकािधकार तोिडनेछ। भारतीय माइो ानेजमेको एकािधकार तोिडनुमा ठुलैदुःख मनाउ होला। तर यसको ितियामा उरी िछमेकी मौन िथयो। िनवाचनको परणामलेवाम गठबनलाई दुई ितहाई निजकको जनादेश ा भयो। िछमेकी ितियाह ि ा भए। उरी िछमेकीको बधाई वाम गठबनलाई पिन आयो तर दिणी िछमेकीलेसरकार र नेपाली जनतालाई बधाई भनेपिन िवजय हािसल गनवाम गठबनलाई बधाई िदन कजुाइँगयो। अमेरकालेपिन दूतावासमाफत िव जारी गदनेपाली जनतालाई र सरकारलाई बधाई भने पिन िवजय हािसल गनवाम गठबनलाई भनेबधाई भ इा राखेन। चुनावअिघका केही नेताहका सामािजक संजालमा आएका भनाइह यो परणामसँग दाँा रमाइलो ला सछ। नेपालमा भाषण िदँदा िसंह जैगिजनेतर नयाँिदी जाँदा िबरालो बेनेताहलाई हामीलेिछै पिहचान गरौँभेबाबुराम भराईको भनाइ र यसैको सेरोफेरोमा बा हेपलाई ीकार गन, ीकार माै 12/21/2017 धनवाद र डनवादको पकडमा िनवाचन होइन, कितपय समयमा आना ाथअनुसार आमण गनवृि पिन नेपाली नेताहमा देखएको छ भे नारायणकाजी ेको भनाइ िनकै गंभीर छन्। यसको समीा गनजरी छ। एमाले, माओवादी के र नयाँश पाट नेपालबीचको वाम गठबन एक हा िकन िटकेन वा िट िदइएन? वाम गठबनवाट बाबुराम लोकताक गठबनमा िकन, कसरी र के कारणलेपुगेवा पुयाइए? लोकले जावाफ मागेको छ। मुा िमने, अनुहार िमने, भूगोल िमने, दुई मधेसी घटक एकसाथ बैनसेअवथामा िथए तर ितनैघटक कांेसको नेतृमा उपेको मधेसी पाट र महको पाट एकसाथ ब कसरी सके र के कारणलेसंभव भयो? यसको पिन समीा गनजरी छ। मूल जरो एउटैभएका राजावादी दुई रापा एकसाथ ब नसकेर केही हा माैअिघ फुट्नेतर कांेसको नेतृमा एकाएक िवलय न र िमन पुेयो काम कुन शलेगरेको होला? बाबुराम माओवादी जनयुका वर नेता, एक थािपत नेता, कुिन पाटका एक भाकार र मा्सवादका ाता जीवनभर संगत गरेका कुिन पाटका नेता च र केपी ओलीको साथ ब नसे, वाम गठबनमा एक हाभा बढी ब नसे, तर सधैँलडेका गैरकुिन श कांेस नेतृमा राजावादी र मधेसवादीका साथमा एकैसाथ हाँसीखुसी ब से, यो को अनौठो परघटना हो? यसबारेमा पिन िजासा कायम छन्। भारतीय राजदूत धानमी िनवास माैहोइन, नेताहका िनवासमैधाएर र िविभ ोतबाट धाएर यो गठबन बनाइएको हो भेचचाछ। यसको पिन आवक पुि र िचबुदो जवाफ जनतालेखोजेका छन्। अथराजनीितमा िनवाचनको संकेतः डनत र धनतको हािलमुहाली िनवाचनको अथराजनीित झन डरलाो छ। तुल, ानर र िभेलेखनमा रोक लगाएका कारणलेसामािजक संजालहको योग यस पटक अिधक वृ भएको छ। थुैसामीह िवदेशी मुा खचगरेर िवापन गरएका छन्र ती सामीह ‘ोड’ गरएका छन्। िवदेशी मुाको वैध वा अवैध पँच नभएकाह र िविधमा चासो र पँच दुवैनभएकाह यहाँपिन हारेका छन्। भारतीय हजार र पाँच सय पैयाँका नोटहको ाचुयसँगसँगैअवैध सुनको तरी दुवैितरबाट यस अविधमा अकनीय ढंगलेबढेको छ। संवेदनशील भूराजनीितका कारणलेनेपाल मारमा नपरोस्। आशा गरौ,ँसाँढेको जुधाइ बाछाको िमचाइमा नेपाल पनछैन। सामािजक संजालहमा देखएका केही ितिनिधमूलक ाटसहलेयितबेलाको हालत पादछन्। सामािजक संजालमा भेिटएको ेस काउलका कायवाहक अको िनवाचनको दुई िदनअिघ फेसबुकमा पो गरेको ाटस यो छः 'नेताको ाथमा यसरी िजउँदैशहीद बछन्कायकता। ०६४ मा मकवानपुर- १ का सांसद ाद लािमछानेलाई कमल थापाको पमा उेदवारी थगन गनलगाएर डा. बाबुरामलाई िजताउन गोखापुयाइएको पारवारक आरोप छ। भिनछ- िबचरा झैबक अवथामा छन्, न हेटौडं ा न त काठमाडौ,ं कतैउकन िदइएको छैन।' िकशोर ेको मंिसर ८ गतेको यो ाटस यिद साँचो हो भनेिनवाचन कुनै, िन खेल रहेन। धनवाद र डनवाद एकैसाथ यहाँदेखापयो। यो त साँचो हो भनेिनवाचनको परणामितको आशंका र मोहभंग ने थित आइपरेको छ। यहाँलोकत परािजत नेर धनत र डनतलेिजेअिभयानको पिन थालनी भएको कुरा पा हो। सामािजक संजाल फेसबुकमैअकापकार तथा वाम बुजीवी नरेजंग िपटरको ाटस यो छः "झापामा कृ िसटौलािव रापालाइसमथन गनुवाम गठबनको शा सझौतािव नुहो। िगरजाबाबुका मूल सहयोगी िसटौला िथए। संसदमा रापाका िलंगदेनभा िसटौलाको आवकता छ।' नरेजंग िपटर मंिसर ८ गतेयित माैलेनपुगेर सोही िदन लेछन्ः ‘नेपालगजमा वाम गठबन र कांेसले नाक काटेर चाक टालेपरणामलेचेेछन्।’ यसरी चेतावनीको भाषामा लेसमेत ाए। 12/21/2017 धनवाद र डनवादको पकडमा िनवाचन अकावर पकार तीथकोइराला सामािजक संजालमा दुई गठबनका ितध उेदवारहका बारेमा उनीहकै भनाइ उद्ृधत गदफेसबुकमा लेछन्ः ‘बाबुराम भछन्- माओवादी रिहनँ, नारायणकाजी भछन्- माओवादी िथइनँ, दुवैनेता जनयुबाट जोिगँदै, वीपीको गुणगान गाउँदै! यो जुनीमा केके सुुर देनुपछ होला? दुवैलाई िवंस र जनहाको ास तथा पाताप? अक दश वषमा माओवादी के होला?’ कुनैबेलामा सहयाी माओवादी पाटका ही दुवैको माओवादीितको घृणा फगत चुनाव िजैका लािग हो भने ो पिन इमाारी रहेन। दुवैको चाहना माओवादीइतरको भोट ताुमाैेय रो भे भएको छ। तर मतदाताका नजरमा जित गरेपिन दुवैजना माओवादी न्। दुवैको गठबन गैरमाओवादीसँगैभएको छ। पद र सिितको नेताहको मोह देखेर छ पदउनैतीथकोइराला लेछन्ः ‘उ पदमा वष िबताएका महानुभावह र अथाह सि जोडेकाह वा दुवैको आिधप जमाएकाहलाई संसार छोडेर जान लागेका बेलामा पद र सिको मह कितस छ भनेर सोधेके भलान्? सि के हो कित चािहछ? पद के हो, िकन चािहँदोरहेछ, कसरी बाँे? ितनको अनुभव र जवाफ, िछनाझीमा तीन भएर बाँिचरहेकाहलाई कित काम लाा िक नलाा?’ ‘न पैसा छ, न ठेकेदार छन्, कसरी चुनाव लड्ने’ भेएमालेउपा युवराज वालीको अवातालाई आधार मेहो भनेर ‘पैसा भएन, सैलेचुनाव लिडनँ’ भेमाओवादी नेता गोपाल िकरातीको भनाइ स माेहो भने चुनाव लोकतको मातामा संचािलत भएन, ब धनत र डनतको रानमा डुो। यो िनषसही हो भनेनेपाली राजनीितको गंभीर समीा गनजरी छ। अमा, नेपाली लोकतमा भारतीय भाव, भारतको राप र तापबाट मु न नसकेका नेपाली नेताहको िचन सम लोकतकै िन बाधक हो। यसको लेखाजोखा ऐन मौकामा नेनैछ। सैगरी अवैध धनको भाव िनवाचनलेथेैनसेअवथामा पुगेको छ। अबका एक दशकमा नेपालको लोकतलाई सुशासन र सुसंारयु बनाउन सिकएन भनेकालो धन थुपानधना, किमशनखोर र दलालहको कामा पुे िनित छ। एकाितर भनेअकतफबाट वैदेिशक हेपका लािग यही िवदुराो वहाना बेछ।